Urlop ojcowski należy się wszystkim ojcom, którzy wychowują dziecko i mają opłacone składki ubezpieczenia zdrowotnego. W 2023 r. zmianie uległ wiek dziecka, na które może zostać przyznany urlop ojcowski z 7 i 10 lat na 14. 

Czym jest urlop ojcowski i kto może z niego skorzystać? 

Urlop ojcowski to prawo ojca do wolnego w pracy na rzecz sprawowania opieki nad dzieckiem. Istotne jest, że ojciec, musi faktycznie opiekować się dzieckiem. Ojciec dziecka, który go nie wychowuje nie ma prawa do urlopu ojcowskiego. Ojciec nie musi być też w stałym związku z matką dziecka.  

Urlop ojcowski nie jest zależny od uprawnień i sytuacji matki. Oznacza to więc, że do urlopu ojcowskiego mają prawo ojcowie dzieci, których matka nie jest pracownicą i nie przysługuje jej urlop macierzyński.  

Urlop ojcowski nie jest tym samym co urlop okolicznościowy w związku z narodzinami dziecka (ten wynosi 2 dni) i urlop tacierzyński (część urlopu rodzicielskiego). 

Urlop ojcowski to prawo osobiste, jednak niewykorzystany w terminie – przepada. Nie ma również możliwości przeniesienia urlopu na matkę dziecka.  

Urlop ojcowski przysługuje więc wszystkim ojcom, którzy wychowują swoje dziecko i są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, również spółdzielczej oraz umowach: mianowania, wyboru i powołania. 

Urlop ojcowski – zmiany w 2023 r. 

Zmiany dotyczące urlopu ojcowskiego, wprowadzone w 2023 r. obowiązują na skutek podpisanej 13 października 2022 r. ustawy z dnia 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 2140). 

Zakładają one prawo do dwutygodniowego urlopu ojcowskiego: 

• do ukończenia 24. miesiąca życia dziecka, 
• do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia (przed zmianą przepis ten dotyczył dzieci do ukończenia 7. roku życia i do 10. roku życia w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego). 

Urlop ojcowski można wykorzystać jednorazowo lub w dwóch częściach. Urlop nie musi być wykorzystany bezpośrednio po zakończeniu innych rodzajów urlopów, związanych z opieką nad dzieckiem. Warto zauważyć również, że urlop ojcowski może być realizowany równolegle z urlopem macierzyńskim. 

Warunki przyznania urlopu ojcowskiego 

Urlop ojcowski może być przyznany, jeśli ojciec ma ubezpieczenie zdrowotne, np. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Ważne jest, aby było to jego własne ubezpieczenie, ponieważ uprawnienie do urlopu ojcowskiego nie ma charakteru subsydiarnego. Tak samo jest w przypadku urlopu macierzyńskiego. 

W celu uzyskania urlopu ojcowskiego należy złożyć odpowiedni wniosek w formie pisemnej lub elektronicznej. Należy to zrobić nie później niż 7 dni przed rozpoczęciem urlopu. Do wniosku dołączyć trzeba dokumenty, takie jak: 

• skrócony akt urodzenia dziecka lub jego kopie, akceptowany jest również akt dziecka, urodzonego poza granicami Polski, 
• w przypadku przysposobienia lub adopcji dziecka – kopię prawomocnej decyzji, 
• oświadczenie, w którym ojciec wskazuje, czy wykorzystał już część urlopu ojcowskiego, 

• jeśli obowiązek szkolny względem dziecka został odroczony – kopię prawomocnej decyzji.