Kara porządkowa jest narzędziem, przewidzianym w Kodeksie pracy, które może zastosować pracodawca względem pracownika, jeśli ten popełni błąd określony w przepisach prawa. Z tego artykułu dowiesz się czym jest kara porządkowa, w jakich okolicznościach można ją stosować i jakie są rodzaje kar.
Czym jest kara porządkowa?
Pracownik jest zobowiązany do wykonywania poleceń szefa, jeśli te nie naruszają przepisów prawa. Kodeks pracy przewiduje sytuacje, kiedy pracodawca może zastosować kary porządkowe. Pracownik jest zobowiązany do przestrzegania regulaminu pracy, zasad BHP, czasu pracy oraz zasad współżycia społecznego w miejscu pracy.
W razie popełnienia błędu lub naruszenia zasad pracy przez pracownika pracodawca może zastosować odpowiednie kary porządkowe. Katalog tych kar określony jest w art. 108 KP. Warto zauważyć, że pracodawca nie może stosować żadnych innych kar, niż te wymienione w przepisach prawa.
Pracodawca ma 3 możliwości ukarania pracownika: karą upomnienia, nagany lub pieniężną. Pierwsze dwie stosuje się, jeśli pracownik:
- nie przestrzega zasad organizacji pracy,
- łamał zasady BHP i/lub przeciwpożarowe,
- nie dostosował się do obowiązujących zasad potwierdzenia obecności lub usprawiedliwienia nieobecności w pracy.
Kara pieniężna może zostać zastosowana, kiedy:
- złamane zostały zasady BHP i/lub przeciwpożarowe,
- pracownik opuścił miejsce pracy bez usprawiedliwienia,
- pracownik stawił się w miejscu pracy w stanie nietrzeźwości,
- pracownik spożywał alkohol w miejscu i godzinach pracy.
Za stan nietrzeźwości uznaje się stężenie ponad 0,5 promila alkoholu we krwi lub ponad 0,25 mg w wydychanym powietrzu.
Wysokość pieniężnej kary porządkowej
W przypadku kar, takich jak upomnienie czy nagana nie mówi się o wysokości kary. Jest to jednorazowe zastosowanie danej kary, której obecność powinna zostać odnotowana w aktach osobowych pracownika. Więcej o tym czym są akta osobowe pracowników przeczytasz tutaj.
Wysokość kary pieniężnej jest określona w przepisach Kodeksu pracy. Zgodnie z nimi, jeśli pracownik popełni 1 przewinienie lub jeśli dotyczy ono 1 dnia pracy – wysokość kary pieniężnej nie może przekraczać wysokości wynagrodzenia za 1 dzień pracy. Warto zauważyć również, że wysokość nałożonej kary nie może przekraczać 10% całkowitego miesięcznego wynagrodzenia.
Kara porządkowa wyższa niż przewidują to przepisy Kodeksu pracy
Stosowanie przez pracodawcę kar wyższych niż te przewidziane w KP są zagrożone karą grzywny od 1 000 do 30 000 zł.
Przepisy KP, które ściśle określają sytuacje skutkujące możliwością nałożenia kary porządkowej nie mogą być interpretowane przez pracodawcę w sposób dowolny. Oznacza to, że jeśli pracownik dopuści się innego przewinienia, niż te wymienione w art. 108 KP pracodawca nie może zastosować żadnego z rodzajów kary porządkowej.
Kara porządkowa nie może również zostać nałożona, jeśli pracownik wykonuje swoje obowiązki niesumiennie lub niestarannie. W takich przypadkach pracodawca może zastosować konsekwencję w postaci wypowiedzenia stosunku pracy. Zakończenie współpracy może być też skutkiem zachowanie pracownika opisanym w art. 108 KP, np.: spożywaniem alkoholu w trakcie pracy.
Zasady nakładania kary porządkowej
Pracodawca jest zobowiązany do nałożenia kary porządkowej w formie pisemnej. W piśmie tym powinien być opisany rodzaj nakładanej kary, wskazana data przewinienia oraz informacja o możliwości zgłoszenia sprzeciwu i jego terminu.
Jeżeli przewinienie zostało wykonane przez więcej niż jednego pracownika i pracodawca zdecyduje się na zastosowanie kary porządkowej – taki sam rodzaj i wysokość kary powinna być zastosowana względem wszystkich pracowników z tej grupy. W przeciwnym razie pracodawca może dostać oskarżony o dyskryminację. Pracownik w takiej sytuacji ma możliwość wniesienia oskarżenia do sądu pracy. Jeśli pracownik udowodni naruszenie omawianej zasady – wyrok powinien być dla niego korzystny. Najczęściej wyrok polega wtedy na uchyleniu kary porządkowej.
Kara porządkowa może być nałożona w ciągu 2 tygodni od momentu, w którym pracodawca dowie się o niewłaściwym zachowaniu pracownika. Kara nie może być nałożona, jeżeli od przewinienia minęło więcej niż 3 miesiące.
Prawa pracownika w przypadku nałożenia kary porządkowej
Wysłuchanie pracownika jest obowiązkiem pracodawcy, jeśli planuje on nałożenie kary porządkowej. Pracodawca powinien zapytać pracownika o okoliczności i ocenę zdarzenia. Pracownik ma wtedy prawo do przedstawienia argumentów na swoją korzyść. Wysłuchanie pracownika może odbyć się podczas rozmowy lub w formie pisemnej. Wtedy pracodawca powinien sporządzić dokument, w którym potwierdzona zostanie zmiana metody wysłuchania.
W przypadkach, kiedy nałożenie kary porządkowej nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa – pracownik ma możliwość wniesienia sprzeciwu. Sprzeciw powinien zostać wniesiony w terminie do 7 dni od nałożenia kary. Sprzeciw jest wnoszony do pracodawcy. Ten ma 14 dni na rozpatrzenie pisma. Jeśli termin minie, a pracownik nie dostanie odpowiedzi – sprzeciw uznaje się na uwzględniony. Jeśli natomiast sprzeciw zostanie odrzucony – pracownik ma 14 dni na wystąpienie o uchylenie kary porządkowej do sądu pracy.