Jednostki mikro i małe mogą korzystać z zasad uproszczonej rachunkowości. Zostały one wprowadzone w celu zmniejszenia poziomu biurokracji i ułatwienia prowadzenia działalności mniejszym podmiotom. Z artykułu dowiesz się z jakich uproszczonych zasad rachunkowości mogą korzystać małe i mikroprzedsiębiorstwa. 

Kryteria MŚP 

Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa zaliczane są do grupy MŚP i są siłą napędową polskiej gospodarki. Firm z tego sektora jest najwięcej, ale warto zauważyć również, że jest on bardzo zróżnicowany. Status MŚP jest ważny m.in. ze względu na uproszczone zasady rachunkowości, ale również możliwość korzystania z dofinansowań UE. 

UE określa zasady, które powinna spełniać firma w celu sklasyfikowania jej jako: 

• mikroprzedsiębiorstwo: 

• 1-9 zatrudnionych pracowników, 
• bilans i/lub obrót roczny nie przekracza 2 mln euro; 

• mała firma: 

• 10-50 zatrudnionych pracowników, 

• bilans i/lub obrót roczny nie przekracza 10 mln euro; 

• średnia firma: 

• 50-250 zatrudnionych pracowników, 
• bilans i/lub obrót roczny nie przekracza 50 mln euro. 

Posiadanie statusu mikro lub małego przedsiębiorstwa jest dobrowolne. Jego nadanie zależy od decyzji w postaci uchwały organu zatwierdzającego jednostkę.  

Uproszczenia rachunkowe dla jednostek mikro 

Zasada ostrożności wyceny 

Zasada ostrożności wyceny jest jedną z podstawowych zasad rachunkowości. Zobowiązuje ona przedsiębiorców do wyceniania swoich zasobów majątkowych i ich źródła w sposób jak najbardziej zgodny z prawdą. Zasada ta opisana została w ustawie o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. w art. 7 ust. 1. Głównymi założeniami zasady ostrożności wyceny jest uwzględnienie w wyniku finansowym: 

• zmniejszonej wartości użytkowej lub handlowej składników aktywów, w tym odpisów amortyzacyjnych i umorzeniowych, 
• przychodów operacyjnych i zysków nadzwyczajnych, które wchodzą w skład przychodów operacyjnych, 

• kosztów operacyjnych i strat nadzwyczajnych, które wchodzą w skład kosztów operacyjnych, 
• rezerw finansowych na ewentualne ryzyko, straty lub inne zdarzenia. 

Jednostki mikro mogą zrezygnować z zasady ostrożności w przypadku wyceny aktywów i pasywów, odnoszących się do tworzenia odpisów aktualizujących wartości aktywów i rezerw finansowych przeznaczonych na ewentualne ryzyko. 

Brak wymogu wyceny według wartości godziwej 

Wartość godziwa to wartość, którą stosuje się w wycenie niektórych składników aktywów i pasywów. Oznacza ona wartość, według której któryś ze składników aktywów lub pasywów może zostać wymieniony, a zobowiązanie z tego tytułu zapłacone na zasadach transakcji rynkowej. Transakcja ta wymaga:  

• spełnienia warunków transakcji rynkowej, 
• braku powiązania między sprzedającym a kupującym, 
• dobrowolności uczestnictwa w transakcji obu stron, 
• poinformowania obu stron co do przedmiotu transakcji. 

Sytuacje, w których należy stosować wycenę według wartości godziwej opisano w art. 28 ust. 8a ustawy o rachunkowości.  

Jednostki mikro nie mają obowiązku stosowania się do wymogu wyceny według wartości godziwej. Proces dojścia do wartości godziwej jest dość skomplikowany, dlatego jest to duże ułatwienie w prowadzeniu mikroprzedsiębiorstwa.  

Warto zauważyć też, że jednostki mikro są zobowiązane do stosowania uproszczonego wzoru rachunku zysku i strat. Jest on zawarty w załączniku nr 4 do ustawy o rachunkowości. 

Uproszczenia rachunkowe dla jednostek małych 

Przedsiębiorstwa, które są klasyfikowane jako małe (w tym spółki kapitałowe) mogą korzystać z uproszczeń rachunkowych, takich jak: 

• skrócone sprawozdanie finansowe,  

• zwolnienie ze sporządzania sprawozdania z działalności, 
• możliwość niesporządzania zestawienia w kapitale własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych. 

Uproszczenia w sprawozdaniach dla jednostek mikro i małych 

Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591) daje możliwość sporządzania sprawozdania finansowego w formie okrojonej niż podstawowa dla jednostek mikro i małych. Wzory sprawozdań finansowych w tej formie można znaleźć w załącznikach nr 4 i 5 wspomnianej ustawy.   

Uproszczenia w sprawozdaniach polegają na prezentowaniu danych z ich mniejszym wyodrębnianiem. Dane zawarte w sprawozdaniu uproszczonym i podstawowym powinny być jednak jednakowe.  

Warto zauważyć, iż na skutek indywidualnych potrzeb przedsiębiorstwa może ono stosować zasady podstawowego księgowania i nie potrzebuje ono w tym celu specjalnego pozwolenia lub decyzji administracyjnej.