Prowadzenie firmy bez stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej jest w Polsce możliwe. Komplikacje pojawiają się jednak, jeśli firma działa również na rynkach zagranicznych.  

Stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej – definicja 

Polskie przepisy nie określają stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Definicja ta zawarta jest jednak w przepisach UE, a dokładnie w Rozporządzeniu Wykonawczym Rady UE nr 282/2011 z 15 marca 2011 roku. Zgodnie z tym dokumentem stałym miejscem prowadzenia działalności gospodarczej jest “dowolne miejsce, inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej przedsiębiorcy, które charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu odbiór i wykorzystywanie usług świadczonych do własnych potrzeb tego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.” 

Rejestracja firmy bez podawania adresu stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej 

W celu rejestracji firmy konieczne jest złożenie wniosku CEIDG-1 do właściwego urzędu skarbowego. We wniosku tym podaje się 4 adresy, w tym: 

• adres zamieszkania wnioskodawcy, 
• adres korespondencyjny, na który wysłana będzie korespondencja z US, 
• adres stałego miejsca wykonywania działalności, 
• adres dodatkowego stałego miejsca wykonywania działalności. 

Warto jednak zauważyć, że adres zamieszkania wnioskodawcy nie musi być taki sam jak adres do korespondencji. Dodatkowo formularz umożliwia zaznaczenie pola “brak stałego miejsca wykonywania działalności”. Najczęściej korzystają z niego przedsiębiorcy, którzy swoje usługi wykonują np.: w mieszkaniach klientów. Przykładami tego rodzaju zawodów może być hydraulik, makijażystka, a nawet informatyk. Wskazanie stałego miejsca prowadzonej działalności lub jego brak jest indywidualną decyzją przedsiębiorcy. 

Za dodatkowe miejsce stałego miejsca wykonywania działalności uważa się adresy filii lub oddziałów firmy. Również w tym przypadku nie ma obowiązku wskazywania takiego lub takich adresów. Jeśli jednak przedsiębiorstwo posiada dodatkowe miejsca wykonywania działalności, wskazanie adresów związane jest z koniecznością posiadania tytułu prawnego do każdego z nich. Mogą nim być: 

• prawo własności, 
• prawo użytkowania wieczystego gruntu razem z prawem własności budynków, 
• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, 

• umowa najmu, dzierżawy lub użyczenia (w przypadku umowy najmu lokalu mieszkalnego konieczne jest posiadanie zgody na prowadzenie działalności w tym lokalu). 

Brak stałego miejsca prowadzenia działalności a PIT 

Poniżej miejsca, gdzie zaznacza się brak stałego miejsca prowadzenia działalności na wniosku CEIDG-1, znajduje się również formuła „brak stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej do celów podatkowych przyjęty zostanie adres zamieszkania”. Taka sama zasada wynika również z przepisów ustawy o PIT. W związku w tym przedsiębiorca powinien rozliczać podatek dochodowy PIT w urzędzie, w którym rozlicza się podatnik. 

Brak stałego miejsca prowadzenia działalności a VAT 

Właściwy organ podatkowy w przypadku rozliczania podatku VAT ustala się na podstawie siedziby działalności podatnika. W przypadku JDG jest to adres tożsamy z miejscem zamieszkania podatnika. Regułę tę określa Rozporządzenie Rady (UE) nr 282/2011. 

Konsekwencje braku stałego miejsca prowadzenia działalności za granicą Polski 

O ile brak stałego miejsca prowadzenia działalności w Polsce nie jest związany z dużym stopniem komplikacji (m.in.: z ustaleniem właściwego organy podatkowego), to mogą one powstać, jeśli firma pracuje na rynku międzynarodowym. Dotyczą one najczęściej kwestii ustalenia odpowiedniego organu podatkowego, w którym należy rozliczyć podatek VAT. 

W tej kwestii zostało wydanych już wiele wyroków i indywidualnych interpretacji podatkowych, m.in.: 

• Interpretacja nr 0114-KDIP1-2.4012.416.2020.2.RST z dnia 18 stycznia 2021 r. 
• Interpretacja nr 0114-KDIP1-2.4012.208.2020.2.RST z dnia 08 września 2020 r. 

• Interpretacja nr 0114-KDIP1-2.4012.113.2021.1.RST z dnia 13 kwietnia 2021 r. 

Obowiązujące w Polsce przepisy nie regulują tego stanu rzeczy. W związku z tym polecane jest wystąpienie do odpowiedniego organu prawnego z prośbą o indywidualną interpretację prawną. Rozwiązanie to polecamy, ponieważ w takich przypadkach należy wziąć pod uwagę wiele czynników, np.: przepisy prawa obu krajów, przepisy prawa UE (jeśli oba kraje do niej należą).