Ochrona przedemerytalna gwarantuje starszym pracownikom stabilizację zatrudnienia do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego. Jest ona ważna, ponieważ osoba w wieku przedemerytalnym ma nikłe szanse na znalezienie nowej pracy. Z artykułu dowiesz się na jakich zasadach działa ochrona przedemerytalna oraz jakie prawa ma pracodawca i pracownik w tym zakresie. 

Zasady działania ochrony przedemerytalnej 

W Kodeksie pracy określone są przywileje dla poszczególnych grup osób pracujących ze względu na specyficzną sytuację życiową. Jednym z nich jest ochrona przedemerytalna. Jej celem jest zapewnienie stabilizacji zawodowej osobom w wieku przedemerytalnym. Osoby w starszym wieku trudniej uczą się nowych rzeczy i ciężej adaptują się w nowym środowisku. Dlatego ich szanse na znalezienie nowej pracy są mniejsze niż osób młodych, które dopiero rozpoczynają swoją karierę. 

Ochrona przedemerytalna i zasady jej obowiązywania opisane są w art. 39 KP. Zgodnie z przepisami pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę osobom, którym do osiągnięcia wieku emerytalnego zostało 4 lub mniej lat. Warunkiem jest jednak to, że pracownik ma odpowiedni staż pracy, który daje mu prawo do wypłacania emerytury, po osiągnięciu wymaganego wieku. 

Ochrona przedemerytalna obejmuje pracowników zatrudnionych zarówno na czas określony, jak i nieokreślony. Umowa musi jednak obowiązywać w dniu, w którym pracownik uzyska prawo do emerytury. 

Warto zauważyć, że ochrona przedemerytalna uniemożliwia złożenie wypowiedzenia we wspomnianym okresie. KP nie zakazuje jednak zakończenia stosunku pracy, jeżeli wypowiedzenie zostało wręczone przed rozpoczęciem ochrony przedemerytalnej. 

Zakaz wypowiedzenia umowy w trakcie trwania ochrony przedemerytalnej obowiązuje pracodawcę. Pracownik ma prawo do złożenia wypowiedzenia w dowolnej chwili.  

Umowa o pracę na czas określony a ochrona przedemerytalna 

Umowa o pracę na czas określony charakteryzuje się tym, że okres jej obowiązywania jest z góry ustalony. W związku z tym, jeżeli okres obowiązywania umowy minie zanim pracownik osiągnie wiek nadający mu prawo do emerytury – pracodawca nie jest zobowiązany do dalszej współpracy z nim.  

Specyfika umowy o pracę na czas określony sprawia również, że pracownik nie jest objęty ochroną przedemerytalną w pełnym zakresie. Dzieje się tak dlatego, iż nawet jeśli pracodawca nie rozwiąże umowy przed jej końcem pracownik nie będzie chroniony przed bezrobociem do czasu uzyskania wieku emerytalnego. Cel ochrony przedemerytalnej, opisanej w art. 39 KP nie będzie więc osiągnięty. 

W przypadku, kiedy umowa o pracę na czas określony kończy się po osiągnięciu wieku emerytalnego przez pracownika ochrona przedemerytalna go obowiązuje. Pracodawca nie ma wtedy prawa do wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy. 

Rozwiązanie umowy o pracę w trakcie trwania ochrony przedemerytalnej 

Ochrona przedemerytalna zapewnia pracownikowi pracę do osiągnięcia wieku emerytalnego. Pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę za pomocą wypowiedzenia. Nie oznacza to jednak, że umowa musi zostać zrealizowana do końca. Strony mogą rozwiązać umowę, np.: za pomocą porozumienia stron.  

Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron oznacza, że obie strony wyrażają zgodę na zakończenie stosunku pracy. Inicjatywa rozwiązania umowy może wynikać z woli pracodawcy. Pracownik musi jednak zgodzić się na zaproponowane rozwiązanie. 

Dodatkowo pracodawca ma prawo do rozwiązania umowy, kiedy: 

• pracownik jest niezdolny do pracy ze względu na chorobę: 

• przez dłużej niż 3 miesiące, kiedy czas trwania umowy był krótszy niż 6 miesięcy lub  
• dłużej niż łączny okres pobierania wynagrodzenia i zasiłku oraz świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące, kiedy czas trwania umowy wynosił więcej niż 6 miesięcy lub niezdolność do pracy powstała na skutek wypadku podczas wykonywania obowiązków zawodowych; 

• pracownik jest nieobecny w pracy dłużej niż miesiąc z przyczyn niewyjaśnionych, 

• pracownik w sposób ciężki naruszył podstawowe obowiązki pracownicze, 
• pracownik w trakcie trwania umowy o pracę popełnił przestępstwo, które w trakcie okresu ochrony przedemerytalnej uniemożliwia wykonywania obowiązków zawodowych, 
• pracownik z własnej winy utracił uprawnienia, które są niezbędne do wykonywania pracy, np.: prawo jazdy w przypadku zawodowych kierowców. 

Rozwiązanie umowy o pracę w trakcie trwania ochrony przedemerytalnej za pomocą wypowiedzenia jest możliwe wyłącznie w dwóch przypadkach: 

• przyznania pracownikowi prawa do renty na skutek trwałej niezdolności do pracy, 

• ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. 

Złamanie ochrony przedemerytalnej – co ma zrobić pracownik? 

W sytuacji, kiedy pracodawca nie dostosuje się do przepisów KP i złoży wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi, który podlega ochronie przedemerytalnej pracownik ma prawo do odwołania się do sądu pracy. Należy to zrobić w ciągu 21 dni od otrzymania wypowiedzenia.  

Pracownik może ubiegać się o uznanie wypowiedzenia za bezzasadne lub przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach, jeżeli okres wypowiedzenia jeszcze się nie skończył. Pracownik może ubiegać się również o odszkodowanie od pracodawcy. 

Art. 43 KP określa, że sąd powinien wydać wyrok zgodny z wolą pracownika. W przypadku, kiedy pracownik został przywrócony do pracy na mocy prawomocnego wyroku za czas, w którym nie mógł wykonywać pracy należy mu się wynagrodzenie.