Właściciele jednoosobowej działalności gospodarczej często korzystają z pomocy członków swoich rodzin. Czy taka sytuacja jest związana z obowiązkiem zapłacenia za nich składek ZUS? Przeczytaj artykuł i dowiedz się kim jest osoba współpracująca z właścicielem JDG oraz z czym związany jest ten status. 

Kim jest osoba współpracująca z właścicielem JDG? 

Status osoby współpracującej z właścicielem JDG określony jest art. 8. ust. 11 Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z tym przepisem osobą współpracującą są członkowie rodziny właściciela JDG (w tym małżonek, żona, dzieci, dzieci współmałżonka/żony, przysposobione dzieci, ojczym, macocha), które mieszkają z nim w jednym gospodarstwie domowym oraz pomagają mu w wykonywaniu obowiązków zawodowych lub są zatrudnione na podstawie umowy zlecenie czy agencyjnej. 

Warto zauważyć, że kwalifikując członka rodziny jako osobę współpracującą, nie uwzględnia się tutaj kwestii odpłatności. 

Osobą współpracującą z właścicielem JDG nie może być osoba, która pozostaje z nim w związku nieformalnym, nawet jeśli mieszkają oni we wspólnym gospodarstwie domowym. Osobą współpracującą nie będzie więc partner czy partnerka właściciela JDG. Dodatkowo osobą współpracującą nie może być brat lub siostra oraz członek rodziny zatrudniony w celu przygotowania zawodowego. 

Aby członka rodziny można było uznać za osobę współpracującą, musi on wykonywać obowiązki, które przynoszą skutek ekonomiczny przez określony czas i w sposób regularny. W związku z tym nagłe, jednorazowe zastąpienie w wykonywaniu obowiązków przez jednego z członków rodziny, nie klasyfikuje go od razu jako osoby współpracującej. 

Obowiązki właściciela JDG względem osoby współpracującej 

Właściciel JDG musi odprowadzać wszystkie składki ZUS za osobę współpracującą (w tym składkę na ubezpieczenie emerytalne, zdrowotne, chorobowe, wypadkowe). W świetle prawa osoba współpracująca z właścicielem JDG to przedsiębiorca, dlatego posiadanie tego statusu związane jest z obowiązkiem płacenia składek ZUS. 

Warto zauważyć również, że przez pierwsze 2 lata prowadzenia firmy właściciel JDG może korzystać z obniżonych składek ZUS. Możliwość ta nie obejmuje jednak osoby współpracującej. Składki ZUS powinny być opłacane za każdą osobę współpracującą. 

Przedsiębiorca będzie mógł zaliczyć składki ZUS zapłacone za osobę współpracującą jako koszty uzyskania przychodu. Składkę zdrowotną natomiast będzie mógł odliczyć od podatku. 

Jako koszt uzyskania przychodu nie będzie można jednak zaliczyć wynagrodzenia osoby współpracującej. 

Nieodpłatne zatrudnienie osoby współpracującej 

Osoba współpracująca, która pomaga w wykonywaniu obowiązków zawodowych właścicielowi JDG nieodpłatnie, robi to na podstawie umowy ustnej, zwanej dorozumianą. W takim przypadku przedsiębiorca również powinien odprowadzać za nią składki ZUS. Inaczej jest jednak, jeśli osoba ta zatrudniona jest w innym przedsiębiorstwie na podstawie umowy o pracę. Wtedy właściciel JDG opłaca wyłącznie składkę na ubezpieczenie zdrowotne za tę osobę. 

Odpłatna praca osoby współpracującej 

Przedsiębiorca, który korzysta z pomocy osób współpracujących odpłatnie, musi pamiętać o konieczności zapłaty podatku dochodowego od wypłacanego wynagrodzenia. Zasady naliczania podatku dochodowego od wynagrodzenia osoby współpracującej z właścicielem JDG są takie same jak w przypadku innych pracowników.  

Umowa zlecenie z osobą współpracującą 

Zgodnie z definicją osoby współpracującej z właścicielem JDG, zawartej w art. 8. ust. 11 Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jest nią również osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenie. Warto zauważyć jednak, że zgodnie z Interpretacją Departamentu Ubezpieczeń i Składek Centrali ZUS z dnia 11 maja 2013 roku, obowiązek opłacania składek ZUS powstaje, jeśli osoba współpracująca zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę. Jeżeli natomiast jest ona zatrudniona na podstawie umowy zlecenie — obowiązek ten nie powstaje, ponieważ podlega on ubezpieczeniom zdrowotnym i społecznym jako zleceniobiorca. 

W związku z tym zatrudnienie osoby współpracującej na podstawie umowy zlecenie jest jedną z alternatyw dla przedsiębiorcy JDG, ponieważ ZUS może uznać członka rodziny jako zleceniobiorcę, a nie osobę współpracującą.  

Warto jednak pamiętać, że interpretacja ta została wydana w konkretnym przypadku i konkretnych okolicznościach. Dlatego zaleca się każdorazowe występowanie o indywidualną interpretację w celu oceny danej sytuacji.